ZER DIRA ORFF INSTRUMENTUAK?
ORFF instrumentuak, Carl Orff kompositorearengatik dator izena, ezagutarazi zituenak hezkuntza musikalean.
NON ERABILTZEN DIRA?
ORFF instrumentuak eskoletan erabiltzen dira.
ZEIN DA ORFF?
Carl Orff neoklasizismoko alemaniar konpositore bat izan zen,zeinek Munich-en jaio zen 1895 eta leku berberean hil egin zen 1982an. Honek IgorStranvinski-ren korrientearekin jarraitu zuen eta umeentzako hezkuntza sistema bat asmatu zuen, Schulkwer izenekoa. Haren bizitzaosoko lanik garrantzitsuena Carmina Burana izan zen.
NOLA SAILKATZEN DIRA?
IDIOFONOAK | MENBRAFONOAK | ||
Altuera determinatua | Altuera indeterminatua | Altuera determinatua | Altuera indeterminatua |
Carrioiak Metalofonoak Xilofonoak | Egurrezkoak | Tinbalak | Panderoa Pandereta |
Klabeak erresonantzia hodia Marakak Kastanuelak Güiroak. | |||
Metalezkoak | |||
krotaloak edo chinchineak triangeluak zinbaloak kaskabeleak pandereta partxe gabe. | |||
PERKUSIOZKO INSTRUMENTUAK
Perkusiozko instrumentuak bi motatakoak izan daitezke:
1) IDIOFONOAK:Idiofonoak material solidoaz eginda daude eta idiofonoen barruan bi motatako idoifonoak sailka dezakegu:
Altura mugatua bat dutenak,hau da,mota honetako instrumentu bat jotzen duzunean notak bereizten dira bata bestearekiko.(Do,Re,Mi...)
Altura mugatugabea dutenak,hau da,notak ez dira bereizten eta instrumentu hauek zarata mota asko egin ditzakete.
ALTURA MUGATUA:
XILOFONOA:
Perkusiozko instrumentuak bi motatakoak izan daitezke:
1) IDIOFONOAK:Idiofonoak material solidoaz eginda daude eta idiofonoen barruan bi motatako idoifonoak sailka dezakegu:
Altura mugatua bat dutenak,hau da,mota honetako instrumentu bat jotzen duzunean notak bereizten dira bata bestearekiko.(Do,Re,Mi...)
Altura mugatugabea dutenak,hau da,notak ez dira bereizten eta instrumentu hauek zarata mota asko egin ditzakete.
ALTURA MUGATUA:
XILOFONOA:
Xilofonoa perkusiozko tresna bat da, soinu zehatzeko laminofonoa, jatorria XVIII.Mendean duena.Zurezko xafla bakoitza eskala kromatikoaren musika nota zehatz baten arabera gozatzen da. Xaflen ordena, piano baten teklatuaren oso antzekoa da.
Xilofonoak, danbor gozagarriaren eta mailu aurrerakuntza teknikak erabiltzen ditu.
Xilofonoak, bere ahaide marinbak baino doinu biziagoa du, eta musika notak, askoz gutxiago mantentzen dira. Oraingo xilofonoek, perkusio xafla laburrak dituzte. Marinbarena baino erregistro baxuagoa duen xilofonoari,xilorinba,deitzen zaio.
Bi talde;kromatikoak eta diatonikoak.
METALOFONOA:
Metalofonoa perkusiozko tresna bat da,xilofonoaren moduzkoa baina plaken materiala metala da eta ez egurra.
Plaka metaliko hauek egiten duten soinua gehiago irauten du eta orregatik baketak egiten duten perkusioa xilofonoena baino moderatuagoa izan behar da.
Hiru tamainako metalofonoak daude:Soprano,altua eta baxua.
Bi talde;kromatikoak eta diatonikoak.
KARRILLOIAK:
Plakezko istrumentu txikienak dira, metalezko plaka finekin sortuak.Plaka hauek tamaina ezberdinekoak dira eta horrela eskala musikalaren afinazioa lortzen da.Bi motatakoak izan daiteke:Sopranoa eta kontraltua.
Baketak egurrezkoak edota metalekoak izan daiteke.
ALTURA MUGATUGABEA:
KLABEAK:
Zilindro forma duten egurrezko bi makilak osatzen dute. Soinua sortzeko batak esku batean mantendu behar da bestearekin golpeatzeko.
RESONANZIAKO TUBOA:
Zurezko bloke bat da, barrualdean perforazio bat daukana eta kanpoaldea akanalatua.
Soinua sortzeko zurezko mazo batekin golpeatu edo raspatu daiteke gainazala.
TXINATAR KAXA
Zurezko bloke bat da, alde batean, ranura bat duena.Soinua sortzeko baketa bat erabiltzen da, burua zerezkoa duena ere bai.(aldeko ranura, soinua anplifikatzeko balio du)
MARAKAK:
Instrumentu honek mangu bat duen rezipiente batekin sortuta dago. Rezipiente horretan semilla edo beste objetu solido eta txiki sartzen dira, soinua eragiteko
KRISKITINAK:
Instrumentu honek zurezko bi pieza simetrikoekin osatua dago, haien gorputzen erdialdean barrualde bat dute eta zoka batekin elkartzen dira.
Instrumentu honen soinua entzuteko piezak haien artean jo behar ditugu.Gaztaina forma dituztelako hartu dute izen hori
GÜIROA:
Normalean kalabaza batekin osatuta dagoen gorputz luzanga da. Bere alde batean barrualde batzuk ditu eta hauek zurezko barilla batekin raspatzerakoan soinua sortzen da.
KROTALOA:
Xilofonoak, danbor gozagarriaren eta mailu aurrerakuntza teknikak erabiltzen ditu.
Xilofonoak, bere ahaide marinbak baino doinu biziagoa du, eta musika notak, askoz gutxiago mantentzen dira. Oraingo xilofonoek, perkusio xafla laburrak dituzte. Marinbarena baino erregistro baxuagoa duen xilofonoari,xilorinba,deitzen zaio.
Bi talde;kromatikoak eta diatonikoak.
METALOFONOA:
Metalofonoa perkusiozko tresna bat da,xilofonoaren moduzkoa baina plaken materiala metala da eta ez egurra.
Plaka metaliko hauek egiten duten soinua gehiago irauten du eta orregatik baketak egiten duten perkusioa xilofonoena baino moderatuagoa izan behar da.
Hiru tamainako metalofonoak daude:Soprano,altua eta baxua.
Bi talde;kromatikoak eta diatonikoak.
KARRILLOIAK:
Plakezko istrumentu txikienak dira, metalezko plaka finekin sortuak.Plaka hauek tamaina ezberdinekoak dira eta horrela eskala musikalaren afinazioa lortzen da.Bi motatakoak izan daiteke:Sopranoa eta kontraltua.
Baketak egurrezkoak edota metalekoak izan daiteke.
ALTURA MUGATUGABEA:
KLABEAK:
Zilindro forma duten egurrezko bi makilak osatzen dute. Soinua sortzeko batak esku batean mantendu behar da bestearekin golpeatzeko.
RESONANZIAKO TUBOA:
Zurezko bloke bat da, barrualdean perforazio bat daukana eta kanpoaldea akanalatua.
Soinua sortzeko zurezko mazo batekin golpeatu edo raspatu daiteke gainazala.
TXINATAR KAXA
Zurezko bloke bat da, alde batean, ranura bat duena.Soinua sortzeko baketa bat erabiltzen da, burua zerezkoa duena ere bai.(aldeko ranura, soinua anplifikatzeko balio du)
MARAKAK:
Instrumentu honek mangu bat duen rezipiente batekin sortuta dago. Rezipiente horretan semilla edo beste objetu solido eta txiki sartzen dira, soinua eragiteko
KRISKITINAK:
Instrumentu honek zurezko bi pieza simetrikoekin osatua dago, haien gorputzen erdialdean barrualde bat dute eta zoka batekin elkartzen dira.
Instrumentu honen soinua entzuteko piezak haien artean jo behar ditugu.Gaztaina forma dituztelako hartu dute izen hori
GÜIROA:
Normalean kalabaza batekin osatuta dagoen gorputz luzanga da. Bere alde batean barrualde batzuk ditu eta hauek zurezko barilla batekin raspatzerakoan soinua sortzen da.
KROTALOA:
Metalezko bi disko txiki dira,behatzetan jartzen direnak eta behatz bat bestarekin elkar jotzean soinua ateratzen dute.
TRIANGELUA:
TRIANGELUA:
Metalezko zilindro formako barilla batekin osatzen da, triangelu forma eginez eta alde batean hutsunea hutsiz. Soinua eragiteko beharrezkoa da kordoi batekin goiko bertizetik eustea eta metalezko barilla batekin instrumentuaren barrualdean jotzea.
-ZINBALOA EDO TXINTXAK:
Metalezko lamina bat da. Soinua sortzeko diskoak talka eginez edo baketa batekin emanez gero sortzn da soinua.Beste zinbalo mota, baterietan erabiltzen da. Hau pedal baten bitartez sortzen da soinua.
KRISKITINA:
Borobil forma duten metalezko objetuak dira, alde batean zulo dutenak eta barrualdean material berdineko bola txikia.Mota askotakoak izan daitezke:pultsera,eusgarria edo gerriko moduko forma.
-PARTZERIK GABEKO PANDERETA:
Zilindro forma duen instrumentu bat da, aldeetan zulo batzuk dituena metalezko platillo txiki batzuekin. Instrumentu honetan soinua sortzen da agitatzerakoan eta bere metalezko piezak mugitzerakoan.
2)MEMBRANOFONOAK:
-ZINBALOA EDO TXINTXAK:
Metalezko lamina bat da. Soinua sortzeko diskoak talka eginez edo baketa batekin emanez gero sortzn da soinua.Beste zinbalo mota, baterietan erabiltzen da. Hau pedal baten bitartez sortzen da soinua.
KRISKITINA:
Borobil forma duten metalezko objetuak dira, alde batean zulo dutenak eta barrualdean material berdineko bola txikia.Mota askotakoak izan daitezke:pultsera,eusgarria edo gerriko moduko forma.
-PARTZERIK GABEKO PANDERETA:
Zilindro forma duen instrumentu bat da, aldeetan zulo batzuk dituena metalezko platillo txiki batzuekin. Instrumentu honetan soinua sortzen da agitatzerakoan eta bere metalezko piezak mugitzerakoan.
2)MEMBRANOFONOAK:
Instrumentu hauek partxez edo menbranaz eginda daude eta soinua ateratzen dute norbait jotzen,astintzen,igurtzen edo harraskatzen baditu.
Hauek izan daitezke:
TINBALA:
Zilindro forma duen zurezko bastidore bat da instrumentu honek, azpiko aldea irekita duena. Partxea goiko aldean kokatzen da.
-PANDEROA:
Eskuko tanbor txiki bat da.Hau metalezko zilindro batekin dago osatua.
-PANDERETA:
Zilindro forma duen bastidore baten bidez osatua dago, ia alturarik gabekoa. Instrumentu honek partxe tensatu bakar bat du bastidorearen gainean.Pandereta jotzeko beste modu bat pandereta astintzea da eta horrela platilloak entzungo dira sonajero modura.
Hauek izan daitezke:
TINBALA:
Zilindro forma duen zurezko bastidore bat da instrumentu honek, azpiko aldea irekita duena. Partxea goiko aldean kokatzen da.
-PANDEROA:
Eskuko tanbor txiki bat da.Hau metalezko zilindro batekin dago osatua.
-PANDERETA:
Zilindro forma duen bastidore baten bidez osatua dago, ia alturarik gabekoa. Instrumentu honek partxe tensatu bakar bat du bastidorearen gainean.Pandereta jotzeko beste modu bat pandereta astintzea da eta horrela platilloak entzungo dira sonajero modura.
Orain instrumentu honi buruzko bideo batzuk jarriko dizkizuet:
Euskal Herriko perkusiozko instrumenturik nagusiena:TXALAPARTA
Carl Orff kompositorearen abesti famatuenetariko bat:
.jpg)
